Przemoc domowa jest istotnym problemem społecznym, który może występować we wszystkich grupach społecznych, niezależnie od poziomu wykształcenia czy też sytuacji materialnej. Przemoc jest następstwem, jak i przyczyną dysfunkcji w rodzinie i bez wątpienia kwalifikuje się do kategorii zachowań negatywnych o dużej szkodliwości społecznej.
W celu utrwalenia pozytywnej zmiany u osób stosujących przemoc domową osiągniętej w wyniku oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych oraz innych programów terapeutycznych wskazana jest dalsza praca z tymi osobami, poprzez realizację Programu psychologiczno-terapeutycznego, który jest jednym z elementów systemu działań ukierunkowanych na przeciwdziałanie przemocy domowej i zmniejszenie jej negatywnych następstw w życiu rodzinnym oraz społecznym na terenie powiatu mrągowskiego.
Uczestnicy Programu podczas spotkań mają możliwość rozwijać, utrwalać zmianę zachowań, pogłębić samoświadomość, poznać nowe formy zachowań prospołecznych.
Niniejszy Program został opracowany w oparciu o:
- Ustawę z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (t.j. (Dz. U. z 2021 r poz. 1249 oraz z 2023 r. 289 i 535),
- Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 22 czerwca 2023 r. w sprawie programów psychologiczno- terapeutycznych dla osób stosujących przemoc domową oraz wymagań kwalifikacyjnych wobec osób prowadzących te programy (Dz. U. 2023 poz. 1166),
- Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 22 czerwca 2023 r. w sprawie wzoru zaświadczenia o zgłoszeniu się do udziału w programach korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc domową lub w programach psychologiczno-terapeutycznych dla osób stosujących przemoc domową oraz wzoru zaświadczenia o ukończeniu tych programów, a także wzorów pouczeń w związku z uczestnictwem osób stosujących przemoc domową w tych programach (Dz. U. 2023 poz. 1164),
- Rządowy Program Przeciwdziałania Przemocy Domowej na lata 2024-2030 (M.P. 2023 poz.1232).
1. Celem głównym Programu jest poprawa jakości życia rodzin dotkniętych przemocą poprzez rozwijanie i utrwalanie kompetencji osób stosujących przemoc domową w zakresie komunikacji z najbliższymi bez stosowania przemocy.
2. Cele szczegółowe:
- wzbudzanie motywacji wewnętrznej do zmiany zachowania przez analizę przyczyn postępowania i wgląd w mechanizmy własnych zachowań,
- nabycie lub poszerzenie wiedzy i umiejętności powstrzymywania się od zachowań przemocowych,
- nabycie i kształtowanie umiejętności prospołecznych, w tym asertywności, empatii, rozpoznawania, nazywania i wyrażania emocji, radzenia sobie w sytuacjach trudnych i konfliktowych, w tym radzenia sobie ze stresem, lękiem i złością,
- poszerzanie samoświadomości, zwłaszcza w kontekście własnych zasobów oraz ograniczeń i negatywnych stereotypów funkcjonowania w relacjach rodzinnych,
- nabycie i doskonalenie umiejętności wychowawczych i rodzinnych opartych na wychowaniu bez przemocy,
- rozwój umiejętności związanych z budowaniem relacji rodzinnych i partnerskich,
- pogłębianie wiedzy na temat wpływu przemocy na relacje społeczne i sposobów jej przeciwdziałania,
- diagnozowanie potrzeb i nabywanie umiejętności dobierania prawidłowej strategii w ich zaspokajaniu,
- wzmacnianie postawy odpowiedzialności wobec siebie i innych.
3. Kwalifikacje osób prowadzących oddziaływania psychologiczno-terapeutyczne:
Zajęcia w Programie mogą prowadzić osoby:
- posiadające wykształcenie wyższe na kierunku pedagogika lub resocjalizacja, uzupełnione studiami podyplomowymi w zakresie psychologii, lub
- posiadające tytuł zawodowy magistra na kierunku psychologia lub pedagogika lub uzupełnionym studiami podyplomowymi w zakresie psychologii, kierunku resocjalizacja, lub
- będące terapeutami lub psychoterapeutami.
4. Założenia organizacyjne:
- Działania informacyjne obejmują rozpowszechnianie informacji o Programie poprzez: ulotki, broszury, informacje na stronach internetowych Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie, Starostwa Powiatowego w Mrągowie i ośrodkach pomocy społecznej.
- Do Programu prowadzona jest rekrutacja w oparciu o wydane przez Zespół Interdyscyplinarny skierowania do uczestnictwa w programie psychologiczno-terapeutycznym na wniosek członków grupy diagnostyczno-pomocowej oraz w wyniku zgłoszenia się uczestnika z własnej woli.
- Udział w Programie jest poprzedzony rozmową kwalifikacyjną. Zakwalifikowanie do Programu kończy się podpisaniem kontraktu, w którym uczestnik zaakceptuje (podpisze) zasady udziału. Kontrakt winien określać:
– reguły uczestnictwa w programie, w tym warunki jakie należy spełnić aby program ukończyć oraz okoliczności wykluczenia z programu,
– zobowiązanie uczestnika do poszanowania zasad współżycia społecznego. - Oddziaływania psychologiczno-terapeutyczne w ramach Programu prowadzone są w formie zajęć grupowych i indywidualnych. Zajęcia grupowe odbywać się będą w składzie od 5 do maksymalnie 10 osób. Łączny czas trwania programu dla jednego uczestnika to 30 godzin zegarowych, na które składają się spotkania indywidualne kwalifikacyjne po 3 godziny dla każdego uczestnika oraz sesje indywidualne i grupowe w łącznej ilości 27 godzin zegarowych.
5. Dokumentacja Programu:
Działania podejmowane w ramach Programu winny być dokumentowane. Dokumentację tę stanowi:
- dokumentacja przebiegu realizacji Programu (korespondencja z urzędami i uczestnikami, harmonogram realizacji programu. sprawozdanie, listy obecności, materiały z zajęć, umowy, itp.),
- dokumentacja uczestnika Programu, w tym:
– skierowanie do uczestnictwa w Programie psychologiczno-terapeutycznym na wniosek członków grupy diagnostyczno-pomocowej oraz w wyniku zgłoszenia się uczestnika z własnej woli,
– rozpoznanie diagnostyczne sporządzone na wstępie Programu – okoliczności skierowania do programu, określenie wobec kogo uczestnik programu stosował przemoc, czy nadal i wobec kogo stosuje przemoc, okoliczności i formy stosowanej przez uczestnika przemocy, aktualna sytuacja zawodowa i rodzinna,
– kontrakt, w którym uczestnik akceptuje (podpisuje) zasady uczestnictwa w Programie oraz warunki jego ukończenia,
– zgoda na przetwarzanie danych osobowych, - ankieta ewaluacyjna uczestników Programu,
- dokumentacja z monitoringu prowadzonego w ciągu do 2 lat po zakończeniu realizacji Programu.
6. Uczestnicy Programu:
W programie mogą uczestniczyć osoby dorosłe (kobiety i mężczyźni), które:
- ukończyły program korekcyjno-edukacyjny dla osób stosujących przemoc domową, wymagające dalszej pomocy lub dalszego korzystania z pracy nad zaprzestaniem stosowania przemocy domowej,
- nie uczestniczyły w programie korekcyjno-edukacyjnym dla osób stosujących przemoc domową ale prezentują dużą świadomość i motywację nad korekcją/rozwojem własnego funkcjonowania w relacjach rodzinnych (np. w wyniku innych kontaktów ze specjalistami – terapeutami, psychoterapeutami, itp.).
- uzależnione od alkoholu lub innych substancji psychoaktywnych po zakończeniu programu psychoterapii uzależnień.
7. Metody i formy realizacji Programu:
- Oddziaływania psychologiczno-terapeutyczne powinny być realizowane w szczególności poprzez:
- trening umiejętności społecznych,
- trening asertywności,
- trening zastępowania agresji,
- elementy Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniach.
- Formy realizacji Programu:
- rozmowa terapeutyczna,
- mini wykład,
- ćwiczenia indywidualne i grupowe,
- zadania domowe (analiza zagadnień realizowanych na zajęciach).
8. Harmonogram realizacji Programu:
- Spotkanie indywidualne diagnostyczne z uczestnikiem – 3 godz.
- Zajęcia indywidualne – 6 godz.
- Zajęcia grupowe – 21 godz.
9. Bloki tematyczne Programu z zakresem godzinowym:
- Zajęcia indywidualne: ukierunkowane na osobiste problemy uczestnika ze szczególnym naciskiem na najbardziej zaburzone obszary jego funkcjonowania (ocena stopnia zagrożenia rodziny, historia życia a przemoc, wgląd w przyczyny własnych problemów związanych z przemocą, motywacja do zmian, autodiagnoza własnych problemów związanych ze stosowaniem przemocy, oczekiwania wobec terapii i zmian w życiu) – 6 godzin
- Zajęcia grupowe:
- Oblicza przemocy – rozumienie form przemocy i skutków jej stosowania – 3 godz.
- Rozwiązywanie problemów, konfliktów z zachowaniem szacunku dla członków rodziny (w tym dzieci), kultura sporu – 3 godz.
- Nabywanie i utrwalanie umiejętności wychowawczych i rodzinnych opartych na wychowaniu bez przemocy – 3 godz.
- Wzmacnianie postawy odpowiedzialności za swoje uczucia i zachowania wobec siebie i innych – 3 godz.
- Sposoby radzenia sobie z trudnymi uczuciami (gniew, złość) – 3 godz.
- Przełamywanie stereotypów, postaw, przekonań dotyczących płci, pełnionych ról społecznych – 3 godz.
- Nawroty – budowanie swojego systemu wsparcia w sytuacjach trudnych oraz poczucia wpływu na siebie – 3 godz.
W trakcie programu psychologiczno-terapeutycznego poszczególne formy spotkań mogą być stosowane naprzemiennie, tak aby w jak największym stopniu zindywidualizować i dostosować oddziaływania psychologiczno-terapeutyczne do potrzeb osób stosujących przemoc domową.
10. Zakładane rezultaty:
Zakłada się, że realizowany Program psychologiczno-terapeutyczny doprowadzi do zmian postaw i zachowań uczestników, a w konsekwencji przyczyni się do zatrzymania przemocy domowej.
Przewidywane efekty:
- zatrzymanie przekazywania przemocowych wzorców rozwiązywania problemów w rodzinie,
- uświadomienie uczestnikom odpowiedzialności za zachowanie wobec rodziny,
- wzrost kompetencji uczestników programu w zakresie konstruktywnego rozwiązywania konfliktów w związku i w rodzinie,
- wzrost kompetencji uczestników w zakresie podejmowania działań zaradczych i interwencyjnych.
11. Monitoring i ewaluacja Programu:
- Ewaluacja programu zostanie poprzedzona ankietą dotyczącą posiadanej wiedzy i umiejętności uczestników Programu a zakończy się ankietą dotyczącą zdobytej wiedzy, osiągnięcia założonych celów, oczekiwań uczestników i efektywności programu.
- Prowadzący sporządza raport ewaluacyjny zawierający:
– opis działań;
– informacje o liczbie uczestników programu, którzy rozpoczęli i ukończyli uczestnictwo w programie;
– wnioski. - Monitoring prowadzi podmiot realizujący program w okresie do 2 lat po zakończeniu programu w szczególności poprzez:
– bezpośredni kontakt z uczestnikiem programu,
– kontakt z członkami zespołu interdyscyplinarnego, pracownikami socjalnymi, Policją, kuratorami rodzinnymi.
12. Źródła finansowania:
Środki przeznaczone na realizację Programu psychologiczno-terapeutycznego zapewnia budżet Państwa, który decyduje o wysokości przyznanych środków finansowych na ten cel.
Wojewoda Warmińsko-Mazurski przekazuje jednostce samorządu terytorialnego realizującej Program środki finansowe na ten cel.
13. Forma wprowadzenia Programu:
Zarządzenie Dyrektora Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Mrągowie.
